Hướng dẫn phân quyền trên Linux

Ngoài quyền truy cập thông thường (read, write, execute), còn có ba quyền đặc biệt khác trong Linux là SUID (Set User ID), SGID (Set Group ID), và Sticky Bit. Các quyền đặc biệt này được áp dụng cả cho file và thư mục.

1. SUID (Set User ID):
   • Khi một file có quyền SUID được thiết lập, nó sẽ chạy với quyền của chủ sở hữu của file thay vì quyền của người chạy file. Điều này thường được sử dụng để cho phép người dùng thực hiện các tác vụ mà họ không có quyền thực hiện thông thường.
   • Biểu thị bằng s trong quyền thực thi của chủ sở hữu (owner execute permission).
2. SGID (Set Group ID):
   • Khi một file có quyền SGID được thiết lập, nó sẽ chạy với quyền của nhóm sở hữu của file thay vì quyền của nhóm chạy file. Điều này thường được sử dụng trong các thư mục chia sẻ để đảm bảo mọi tệp được tạo trong thư mục đó đều thuộc cùng một nhóm.
   • Biểu thị bằng s trong quyền thực thi của nhóm sở hữu (group execute permission).
3. Sticky Bit:
   • Khi một thư mục có Sticky Bit được thiết lập, chỉ chủ sở hữu của file có thể xóa hoặc di chuyển file trong thư mục đó, ngay cả khi người khác có quyền ghi vào thư mục đó. Thường được sử dụng trong các thư mục chia sẻ như /tmp để ngăn chặn việc xóa tệp bởi người dùng khác.
   • Biểu thị bằng t trong quyền thực thi của người khác (others execute permission).

Một số lệnh xem quyền

1. Lệnh ls -l

Lệnh ls kèm theo tùy chọn -l hiển thị thông tin chi tiết, bao gồm quyền truy cập.

Giải Thích:

• Quyền truy cập: -rw-r–r– (Chủ sở hữu có quyền đọc và ghi; Nhóm và Người khác chỉ có quyền đọc)
• Chủ sở hữu: kienthuc
• Nhóm sở hữu: root
• Kích thước: 4470 bytes
• Ngày tạo hoặc sửa lần cuối: Jan 17 21:25
• Tệp này thuộc sở hữu của người dùng kienthuc và nhóm root. Chủ sở hữu có quyền đọc và ghi, trong khi nhóm và người khác chỉ có quyền đọc. Kích thước của tệp là 4470 bytes và đã được tạo hoặc sửa lần cuối vào ngày Jan 17 21:25.

2. Lệnh stat

Lệnh stat cung cấp thông tin chi tiết về tệp hoặc thư mục, bao gồm quyền truy cập.

Giải Thích ở Hình

• Tên tệp: kiemtraphanquyen.txt
• Kích thước: 4470 bytes
• Blocks: 16
• IO Block: 4096
• Loại tệp: regular file
• Device: fd01h/64769d
• Inode: 77557
• Links: 1
• Quyền truy cập: (0644/-rw-r--r--)
• Uid (User ID): 1002 (kienthuc)
• Gid (Group ID): 0 (root)
• Thời điểm quyền truy cập cuối cùng: 2024-01-17 21:25:43.781757712 -0500
• Thời điểm sửa đổi cuối cùng: 2024-01-17 21:25:43.781757712 -0500
• Thời điểm thay đổi cuối cùng: 2024-01-17 21:27:37.440620302 -0500
• Thời điểm tạo: Không có thông tin (hiển thị là -)

3. Lệnh ls -lh

Hiển thị kích thước file dễ đọc và quyền truy cập

Giải thích ở hình với file kiemtraphanquyen.txt

• Quyền truy cập: -rw-r--r-- (Chủ sở hữu có quyền đọc và ghi; Nhóm và Người khác chỉ có quyền đọc).
• Chủ sở hữu: kienthuc.
• Nhóm sở hữu: root.
• Kích thước: 4.4K bytes.
• Ngày tạo hoặc sửa lần cuối: Jan 17 21:25.

Lệnh này cho thấy quyền truy cập, chủ sở hữu, nhóm sở hữu, kích thước và thời gian của hai tệp trên hệ thống của bạn.

4. Lệnh getfacl

Hiển thị thông tin phân quyền chi tiết bao gồm cả quyền đặc biệt và quyền mở rộng.

Giải thích kết quả hình

getfacl kiemtraphanquyen.txt cho thấy thông tin về Access Control List (ACL) của tệp kiemtraphanquyen.txt. Dưới đây là giải thích các thông tin trong đầu ra:

• # file: kiemtraphanquyen.txt: Hiển thị tên của tệp mà ACL áp dụng.
• # owner: kienthuc: Chủ sở hữu của tệp là người dùng có tên là kienthuc.
• # group: root: Nhóm sở hữu của tệp là nhóm có tên là root.
• user::rw-: Quyền truy cập cho chủ sở hữu (kienthuc) là đọc và ghi, nhưng không có quyền thực thi.
• group::r--: Quyền truy cập cho nhóm sở hữu (root) là chỉ đọc, không có quyền ghi hay thực thi.
• other::r--: Quyền truy cập cho người khác (người dùng không phải là chủ sở hữu hay nhóm sở hữu) là chỉ đọc, không có quyền ghi hay thực thi.

Access Control List (ACL) là một cách mở rộng của quyền thông thường trong Linux, cho phép bạn định rõ quyền truy cập của nhiều người dùng và nhóm người dùng cho một tệp hoặc thư mục cụ thể. Trong trường hợp này, quyền truy cập chủ yếu dựa trên quyền thông thường và không có sử dụng đến các quyền đặc biệt khác như SUID, SGID, hoặc sticky bit.

5. Lệnh namei

Hiển thị thông tin về quyền truy cập và quyền sở hữu của tất cả các thành phần trong một đường dẫn.

Giải thêm kết quả ở hình

• f: namnh/kiemtraphanquyen.txt: Đây là đường dẫn của tệp kiemtraphanquyen.txt.
• d namnh: Đây là thư mục cha của tệp kiemtraphanquyen.txt, có tên là namnh.
• - kiemtraphanquyen.txt: Đây là tên của tệp kiemtraphanquyen.txt.

Như vậy, kiemtraphanquyen.txt nằm trong thư mục namnh

6. Lệnh lsattr

Hiển thị và thay đổi thuộc tính mở rộng của tệp hoặc thư mục (nếu có).

Lệnh lsattr kiemtraphanquyen.txt được sử dụng để hiển thị các thuộc tính của tệp hoặc thư mục trong hệ thống file ext2/ext3/ext4. Trong trường hợp của bạn, kết quả là -------------e--:

• -------------: Đây là phần của thuộc tính mà không có bất kỳ thuộc tính nào được thiết lập. Các dấu gạch ngang đại diện cho không có thuộc tính nào được thiết lập.
• e: Đây có thể là một trong những ký tự mở rộng của thuộc tính, tuy nhiên, để biết ý nghĩa chính xác của nó, bạn có thể cần tham khảo tài liệu hệ thống file cụ thể hoặc sử dụng lệnh man chattr để xem tất cả các ký tự mở rộng có thể xuất hiện.

Thuộc tính của tệp kiemtraphanquyen.txt có vẻ không có các thuộc tính đặc biệt được thiết lập.

Trong quá trình khám phá Linux, việc hiểu rõ về phân quyền là một bước quan trọng. Quen thuộc với cấu trúc phân quyền thông thường như đọc (read), ghi (write), và thực thi (execute) là chìa khóa mở cửa để khai thác hết tiềm năng của hệ điều hành này. Hãy cân nhắc tham khảo và tuân thủ hướng dẫn đầy đủ.